Fizyka dla każdego

"Educare alla libertá", taki tytuł nosi wybór tekstów Marii Montessori, jednej z najwybitniejszych postaci pedagogiki XX wieku. Szkoły i przedszkola "Montessori" są również obecne w Polsce. Ale jej teksty, poczynając od opisu środowiska szkolnego, są chyba nieznane, i to nie tylko w Polsce.

Środowisko szkolne

Metoda obserwacji jest określona przez jeden tylko fundament: swoboda uczniów w ich zachowaniach spontanicznych. […]

Zasadniczą zmianą umeblowania szkolnego jest usunięcie ławek: poprosiłam o skonstruowanie stolików z nogami solidnie zamocowanymi i szerokim (ośmiokątnymi) w sposób tak, aby się nie trzęsły, ale bardzo lekkich tak, aby dwójka dzieci czteroletnich potrafiło je przenieść z łatwością – stoliki prostokątne, w których z dłuższej strony może usiąść wygodnie dwójka dzieci, a jeśli nieco ścieśnieni, nawet trójka. […] Ponadto, zamówiłam foteliki drewniane z szerokimi podparciami i foteliki z wikliny. […] Częścią wyposażenia są również bardzo niskie umywalki tak, aby dosięgnąć do nich mogły dzieci trzy lub czteroletnie, z bocznymi półkami, białymi i zmywalnymi, aby trzymać tam mydło, szczoteczki do zębów i ręczniki; i szeroka spluwaczka (wiadomo, że dzieci nie spluwają) do wypluwania wody po myciu zębów. […] Dookoła na ścianach, nisko tak, aby były dostępne dla małych dzieci, umieściłam tablice z szufladami, w których leży kreda i gąbki. Ponad tablicami umieszczone są obrazy pokazujące dzieci, sceny rodzinne, sceny wiejskie lub zwierzęta domowe – wszystkie obrazy szczególnie proste i grzeczne (gentili). […] Duży obraz, kolorowy, Madonny della segiola (Madonny na krześle) Raffaella króluje na ścianie, i wybraliśmy go, aby przedstawiał emblemat Domu Dzieci. Rzeczywiście, Domy Dzieci reprezentują nie tylko postęp społeczny, ale postęp ludzkości (dell’umanità); są one bezpośrednio związane z podniesieniem roli matki, rozwojem kobiety i ochroną potomstwa. Madonna, którą wyobraził sobie boski Rafael, nie tylko jest piękna i słodka jako delikatna matka z jej dzieckiem ukochanym i lepszym od niej; ale, obok tak doskonałego symbolu macierzyństwa żywego i rzeczywistego stoi osoba Jana, który reprezentuje ludzkość. Do tego Jana odnosił się Chrystus umierający na Krzyżu kiedy, zwracając się do Marii, wypowiadał słowa: «Matko, oto twój syn», którymi to słowami Chrystus polecał swojej matce adoptowanie całej ludzkości. W obrazie Raffaella widzimy więc ludzkość, która składa ukłon macierzyństwu, uczynionemu delikatnym w swym końcowym tryumfie; a jednocześnie pokazane jest, jak ta wysublimowana ludzkość nie wiąże samej tylko matki z własnym dzieckiem, ale łączy matkę z cała ludzkością. Ponadto, mówimy o dziele największego artysty włoskiego; i jeśli, kiedyś w przyszłości Domy Dzieci rozprzestrzeniłyby się na świecie, obraz Raffaella mówiłby elokwentnie o jego ojczyźnie[1].         

Dzieci nie będą w stanie zrozumieć znaczenia symbolicznego Madonny della saggiola; ale zobaczą w niej coś większego niż w obrazach pokazujących matki, ojców, dziadków i dzieci, ale wypełnią swe serca uczuciami i aspiracjami religijnymi.

Oto środowisko szkolne. […]