Fizyka dla każdego

Grzegorz P. Karwasz i in.

Wstęp (2011)


Droga do fizyki współczesnej - wystawa wirtualna





Po przerwie wracamy do rozbudowywania naszej wystawy.
W tym dwu-tygodniu (ang."
fortnight") proponujemy:


Oficjalnie, za datę początkującą współczesną fizykę uważa się wykład Plancka w Berlinie w 1900 roku, w którym po raz pierwszy pada pojęcie kwantów energii. Kwanty, zrodziły nowe działy fizyki, jak mechanikę i elektrodynamikę kwantową, zmieniły nasze zapatrywanie nie tylko na naukę, ale i na filozofię poznania, doprowadziły do nowych, rewolucyjnych zastosowań, jak choćby lasery. >>

Strona nadal w budowie... W szczególności, autorzy będą wdzięczni za linki do stron popularno-naukowych polskich laboratoriów (jak np. na stronie https://www.science.unitn.it/%7Ekarwasz/galaxy-wind.html)
Uwaga: forma tej wystawy to "scherzo". Kto nie lubi żartów, proszę czytać tylko teksty zaznaczone czcionką "Courier"
Komentarze prosimy kierować do: ks@fizyka.umk.pl

Spis plakatów

List of posters

Działy fizyki




A-Tomos
a-tom, czyli według Demokryta nie-podzielny. Naprawdę? Kiedy tak, kiedy nie?

A-tom, czyli o-soba

Jak policzyć atomy?

Mikroskopia siły atomowej




afm1 AFM - tak wygladają atomy na powierzchni krzemu
[Omicron NanoTechnology]
afm3 AFM - tak wygladają atomy na powierzchni złota
[Omicron NanoTechnology]



Najmniejszy napis świata (atom po atomie)
[Omicron NanoTechnology]
afm4 Obraz igly wolframowej w polowym mikroskopie emisyjnym
[H. Haken i H.C. Wolf, Atomy i kwanty, PWN, 2002]




Avogadro i Maciej
Metody wyznaczania liczby Avogadra
Jak pomierzyć atomy?

links, sources, foto, more



Spektroskopia czyli nauka o duchach

Zaczęło się od widma Słońca, a dziś można stwierdzić co jedzono na stypie u króla Midasa
Widmo ciągłe światła białego Załamanie światła na diamencie Tęcza To są właśnie "widma",
czyli zjawy...
(więcej)
podpisy
Zachόd słońca nad miejscowością Itea w Grecji u stόp Olimpu okladka-cd snieg

Na stypie u króla Midasa  

Jak zważyć atom?

Spektrometria masowa


Spektrometr masowy z odchylaniem magnetycznym Astona z 1930 roku. [Science Museum, Londyn] aston-ne Pierwsza obserwacja izotopów neonu [Aston 1920] Spektrometr czasu przelotu Spektrometr czasu przelotuSpektrometry masowe w PAP


Jak działa laser?

Jak pachną truskawki?

Spektroskopia przekazu protonu

Jak się czuje orchidea?

Spektoskopia fotoakustyczna

links, sources, foto,more



Niewidzialny bursztyn
Badany przez wiele lat, ale dopiero przez J.Thompsona nazwany elektronem, czyli bursztynem



Oryginalne rurki Crooksa do badania odchylenia promieni katodowych w polu magnetycznym
[Science Museum, Londyn]
Oryginalne rurki Crooksa do badania promieni katodowych
[Science Museum, Londyn]
Oryginalna dioda próżniowa Flemminga
[Science Museum, Londyn]


Promienie z katody

Pierwsza (i jedyna?) cząstka elementarna
Elektrony, DNA i ewolucja 
Złapać komara w locie

links, sources, foto, more



Przenikliwe promienie

Zauważone przypadkowo, ale badane z rozmysłem przez W. Röntgena, posłużyły do odkrycia struktury DNA


Pierwsze rurki do wytwarzania promieni Röntgena
[Science Museum, Londyn]
Synchrotron - nowoczesne Ľródło promieniowania Röntgena
[DESY, Hamburg]
rontgen Pierwsze aparaty do wytwarzania promieni Röntgena
[Deutsche Museum, Monachium]


Jak wygląda DNA? rnaStruktura RNA adenowirusa uzyskana za pomocą promieni Röntgena [Nature]

Super truciznabiałkoPromienie Röntgena w biologii - struktura białka [DESY, Hamburg]

Stulecie badania struktury krystalograficznej  

links, sources, foto, more



Mechanika kwantowa
Hipoteza kwantów, wprowadzona przez Plancka, "przydała się" Einsteinowi do efektu fotoelektrycznego a Nielsowi Bohrowi do wyjaśnienia widma wodoru. Prawie, prawie bez mechaniki falowej

Widmo emisji ciała doskonale czarnego (włókno żarowki w 3000 K) (więcej tutaj)

Planck i niechciane kwanty

Statki w porcie 

Doświadczenie Francka-Hertza

Widmo żarówki "energooszczędnej" - kwantowanie poziomów energetycznych atomów

Pewność niepewności 

Kiedy Bohr pojechal na narty (Opowiada Werner Heisenberg) 
linki, Ľródła, podpisy, więcej



Mechanika falowa

Co ma wspólnego spadająca kropla z wychwytem elektronu w kwasie solnym?

kropla







Ewolucja w skali czasowej funkcji falowej elektronu ...

Bohr i (nie) jego postulaty fala kolista Stacjonarna fala kolista
Rozpraszanie kwantowe

Jak zobaczyć elektron?

links, sources, foto, more



Hydrogen – never ending story
Najprostszy atom, dostarczył fizykom najwięcej niespodzianek

Nauczyciel ze Szwajcarii

Sommerfeld: relatywistyczny klasyk

Dirac: klasyczny relatywista

Przesunięcie Jagnięcia

Fizyka atomowa w silnych polach elektromagnetycznych
[Gesselshaft fur Schwerionenforschung mbH, Darmstadt]

links, sources, foto, more



Wiek XX = wiek Einsteina
Cztery rękopisy - od 12 marca do 1 września. Cud? Eksplozja? Plagiat? Czy szczęśliwe małżeństwo?

Albert i Mileva

Cztery rękopisy, co zmieniły świat

Kowboj ze Strzelna

Kopernik, Michelson i nasze miejsce we Wszechświecie

Pomiar wiatru eteru
Postulat względności

Szybciej ale ciaśniej

Einstein: "A jednak się kręci" 

links, sources, foto, more



Podzielić niepodzielny

W 1897 roku, razem z "odkryciem" elektronu, pojawia się promieniotwórczość - atom ma składniki!

Pracowita doktorantka Kandydatki nauk

Ścieżki na bezdrożu

Oryginalne przyrządy pomiarowe małżeństwa Joliot-Curie do badania promieniotwórczości sztucznej
[Science Museum, Londyn]


Łut szczęścia

Replika aparatury Rutherforda, za pomocą której wykazał, że cząstki alfa to jądra helu. Kopia wykonana w Cambridge w 1998 roku [Forum der Technic, Deutsche Museum, Monachium]


 chadwickPrzyrządy Chadwicka, do badania neutronów[Deutsche Museum, Monachium]

Fermi i złote rybki

Kulki na piasku wilsonKomora Wilsona, do badania śladów cząstek [Science Museum, Londyn]

Coraz szybciej

Pierwszy angielski cyklotron z Cambridge 1937 rok
[Science Museum, Londyn]


Pauli i n(i)eutrina

Oby na wyspę wyspa Modele jądrowe 

Czy świat się kręci w prawo? Celtycki kamien

Jak we wtorek złamaliśmy parzystość [Opowiada Leon Ledermann]

Czy świat się kręci w prawo? (II)

links, sources, foto, more



Kwarki i skwarki
6 kwarków w 3 kolorach, i anty-kwarki i jeszcze gluony i leptony: Pan Bóg się łapie za głowę!

"Tree quarks for Muster Mark"

Proton i spółka [notka]

Kwarki niby takie same, a zapachy różne! [notka]

Mezalians

Hadrony w oddzialywaniach jądrowych [Gesselshaft fur Schwerionenforschung mbH, Darmstadt]

Model protonu i neutronu (metalowe sześciany) pokazuje inną własność kwarków: są one wewnątrz protonu, jak naklejone dwa obrazki na przeciwległych ścianach, ale wydostać ich stamtąd nie sposób.

Twarożki w kazeinie quark

lepto Lekkuchy i ciężkuchy

Celny strzał! - lepton tau taupair Lepton-tau story

Bardzo, bardzo cieżkie fotony wtrack Pierwszy ślad bozonu W [CERN]

Lecieć, jak higgsy na LEP LHC Czy już pierwszy Higgs?

Cząstki Kartezjusza czy pola Newtona ?

links, sources, foto, more



Ten i inne (?) światy
A jeśli jest nas więcej we Wszećhświecie? Napewno dominuje ciemna masa!

Voyager na granicy Układu Słonecznego:  Najnowsze wyniki
Wyniki badań grawitacyjnych Ziemi z satelity GOCE: 
Jakiegokształtu jest kula ziemska? 
Wyniki badań promieniowania tła z satelity Planck: 
Nowe oblicze młodego Wszechświata

Dziesięć lat wokół Marsa: Nowe spojrzenie na historię Czerwonej Planety

Inne światy

Radioastronomia

Wszechświat w różnych barwach

Czarne dziury
Spojrzenie wstecz, do początków Wszechświata: im bardziej czerwona galaktyka, tym dalsza i starszy jej obraz. [HUBBLESITE]
Dziwna gwiazda         Mgławica Kraba. krab [HUBBLESITE]
Ile planet może być zamieszkałych?
Prawdopodobieństwo wskazuje, że mniej niż jedna!

Ziemia Ziemia dla człowieka

Księżyc ekwilibrysta

Podwójna pierzynka

links, sources, foto, more



Od diody i tranzystora do Internetu

Czyli to wspaniałe ciało stałe


O odkryciu fulerenów:  Prawie jak kryminał artykuł p. prof. Heleny Dodziuk

 Nagroda Nobla 2010: Grafen - materiał (prawie) doskonały

NAD przewodniki

PółPrzewodniki -czyli świąteczne odkrycia

links, sources, foto, more



Osoba, czy wojsko?

  BEC czyli kozioł

Jak rośnie kondensat Bosego-Einsteina? Do czego służy kondensat?

Układ do kondensacji Bosego-Einsteina
[Universita di Pisa].


links, sources, foto, more


Spis doświadczeń, modeli i przyrządów:


  • Atom:

  • Doświadczenia Perrina:
    1. Sedymentacja - model: zawiesina mikrokrystalicznego kwarcu (pomiar liczby Avogadra)
    2. Dyfuzja kropli kwasu oleinowego na powierzchniwody (pomiar średnicy atomu) [ringraziamento a Dott. Romano Cainelli]
    3. Ruchy Browna (kropla tuszu z drukarki komputerowej w wodzie)
  • Elektron:
    1. Kawalek bursztynu (elektrostatyka)
    2. Doświadczenie Ramsauera (transmisja elektronów w lampie elektronowej z Xe) [courtesy prof. W. Tomin]
    3. Rurki Crooksa [PAP]
    4. pomiar e/m w polu magnetycznym (PASCO) [courtesy dr B. Kusz]
    5. Komora pomiaru dryfu elektronów przy niskcih energiach (doświadczenie Townsenda) [courtesy dr. J. Mechlińska-Drewko ]
  • Mechanika kwantowa:
    1. Pudło Plancka (temperatura "pola promieniowania")

  • Mechanika falowa:
    1. Fale na linie
    2. Fala stojąca w misce z wodą [Educational Innovations inc.]
  • Laser:
    1. Rura laserowa He-Ne
    2. Okulary przeciwsłoneczne interferencyjne - siatka Littrowa
    3. Grająca rura ogrzewana palnikiem gazowym [Educational Innovations inc.]
  • Symetria CPT:
    1. Czółenko celtyckie
    2. Gondola wenecka
  • Doświadczenie Francka-Hertza:
    1. Stanowisko pomiarowe na UG [courtesy dr. Alicka]
    2. Wyładowanie w rurce z powietrzem pod ciśnieniem rzędu kilku Torr (prążki jasne i ciemne)
  • Kondensacja Bosego-Einsteina - trzy etapy:
    1. Bąk meksykański na płaskim talerzu (atom o niezerowym spinie całkowitym w płytkiej pułapce magnetycznej)
    2. Chłodzenie laserowe. Rubinowa kulka w otoczeniu kulek z polistyrenu (atom Rb w polu "melasy optycznej") fot Kulka rubinowa
    3. Chłodzenie kubka z wodą (chłodzenie wymuszone absorpcją w zakresie częstości radiowych - przejścia do anty-wiążących poziomów Zeemana)
    4. Pułapka magnetyczna z Uniwersytetu w Trento [courtesy dr L. Ricci]
  • Ogólna teoria względności:
    1. Balon rozpięty na obręczy - zagięcie czasoprzestrzeni w pobliżu masy (grawitacyjnej)
    2. Lejek grawitacyjny (pole 1/r2)
    3. Lejki nie-newtonowskie (pole inne niż 1/r2) fot Lejek 1fot Lejek 2
    4. Symulacja pola grawitacyjnego 1/rn [autore dott. Mauro Brunato] zipGravitacja
  • Szczególna teoria względności:
    1. Strzelanie kulkami do ściany - w spoczynku i ruchu (relatywistyyczne opóżnienie zegara w ruchu)
    2. Samochód smart - model (relatywistyczne skrócenie długości) [courtesy Paweł Karwasz]
  • Kwarki i leptony:
    1. Lepto - grecka moneta 1 centa, waga 2,29 g lepto1 [thanks to Bank of Greece, Nafplio Branch]
    2. Dysk miedziany, waga 0,47 kg (lepton μ )
    3. Dysk miedziany 7,8 kg (lepton τ)
    4. Sześciany stalowe 4,2 kg - proton (kwarki uud), neutron (kwarki udd), antyproton (antykwarki udd) [projekt graficzny dr T.Wróblewski, realizacja M. Wróblewska i dr D.Pliszka] fot Proton fot Neutron






Koncepcja, teksty, układ html  G. Karwasz
Web master: K. Służewski
Współpraca: T. Wróblewski, K. Rochowicz

© Copyright 2003-2011  G. P. Karwasz

Zamiast zakończenia



Fizyka dla każdego


© GK