Poniżej przedstawiamy obrazy nieba wykonane w różnych zakresach widma.




Zakres widzialny. Natężenie światła widzialnego ze zdjęć wykonanych przy pomocy bardzo szerokokątnego aparatu w obserwatoriach północnej i południowej półkuli. Ze względu na duże pochłanianie przez pył międzygwiazdowy, światło dociera przede wszystkim z gwiazd w odległości kilku tysięcy lat świetlnych od Słońca, tzn. pobliskich w skali Drogi Mlecznej, która ma średnicę około 100.000 lat świetlnych.



Kontinuum radiowe (408 MHz). Intensywność emisji z badań z naziemnych radioteleskopów (Jodrell Bank, Bonn i Parkes). Na tej częstotliwości większość emisji pochodzi z rozpraszania elektronów swobodnych w międzygwiezdnej plazmie (gorący i zjonizowany gaz międzygwiezdny). Część pochodzi z emisji elektronów przyspieszonych w silnym polu magnetycznym. Duży łuk widoczny w pobliżu centrum obrazu jest znany jako North Polar Spur (Ostroga Północnobiegunowa), i jest pozostałością po wybuchu supernowej, który miał miejsce tysiące lat temu stosunkowo blisko Słońca (jak na skalę Drogi Mlecznej).



Wodór atomowy. Natężenie emisji neutralnego wodoru atomowego z badań radiowych na fali 21 cm. Widoczne są ślady emisji "ciepłego" ośrodka międzygwiazdowego, który w dużej skali jest zorganizowany w rozproszone chmury gazu i pyłu. Mają one rozmiary nawet setek lat świetlnych. Powyższe dane wykorzystują badania z radioteleskopów naziemnych na północnej i południowej półkuli.



Wodór molekularny. Gęstość kolumnowa molekularnego wodoru (H2) wyznaczona z natężenia linii tlenku węgla (CO). H2 trudno jest obserwować bezpośrednio. Stosunek CO do H2 jest w miarę stały, więc używa się go, by śledzić zimne, gęste obszary molekularnego wodoru. Ten gaz gromadzi się w ramionach spiralnych w odrębnych "chmurach molekularnych", które często są miejscami powstawania gwiazd. Powyższe dane reprezntują wyniki badań podjętych dwoma 1,2-metrowymi teleskopami fal milimetrowych - jeden znajduje się w Nowym Jorku, a drugi na Cerro Tololo w Chile.



Podczerwień. Obraz złożony z obserwacji w zakresach  średniej i dalekiej podczerwieni, przedstawia natężenie promieniowania zarejestrowanego przez Infrared Astronomical Satellite (IRAS). Większość emisji ma charakter termiczny, pochodzi od pyłu międzygwiazdowego ogrzewanego pochłanianym promieniowaniem gwiazd, w tym w obszarach formowania się gwiazd, znajdujących się w obłokach międzygwiezdnych. Emisję pyłu międzyplanetarnego w Układzie Słonecznym, tzw. "światło zodiakalne", odtwarzano w symulacjach i odjęto w procesie redukcji obrazów. Pozostał jednak widoczny w kształcie litery S ślad odejmowania, reprezentujący płaszczyznę ekliptyki.



Bliska podczerwień. Obraz złożony z obserwacji w bliskiej podczerwieni przez misje DIRBE oraz Cosmic Background Explorer (COBE). Większość emisji pochodzi od chłodnych, mało masywnych gwiazd typu K w dysku i centralnym zgrubieniu Drogi Mlecznej. Pył międzygwiazdowy nie przeszkadza obserwacjom w tym paśmie, mapy reprezentują więc obszar całej Drogi Mlecznej.



Zakres rentgenowski. Złożony obraz w promieniach X przedstawia natężenie zarejestrowane przez instrument satelity ROSAT w trzech pasmach. Pokazano tzw. miękką składową rentgenowską bardzo gorącego gazu. Dla niższych energii chłodny gaz międzygwiazdowy silnie pochłania promieniowanie rentgenowskie, i chmury gazu są postrzegane jako cienie na tle emisji. Różnice barw odzwierciedlają różnice absorpcji lub temperatury regionów emisji. Płaszczyzna Galaktyki zaznacza się na niebiesko, bo tylko promieniowanie rentgenowskie najwyższej energii może przejść przez gęsty gaz. Duża pętla w pobliżu centrum obrazu to North Polar Spur (Ostroga północnobiegunowa), pozostałość po dawnej supernowej. Wiele białych źródeł to młodsze, bardziej zwarte i bardziej odległe pozostałości po supernowych.



Zakres gamma. Natężenie wysokoenergetycznej emisji promieniowania gamma zarejestrowane przez instrument Energetic Gamma-Ray Experiment Telescope (EGRET) podczas misji Compton Gamma-Ray Observatory (CGRO). Mapa zawiera wszystkie fotony o energii powyżej 100 MeV. W tych najwyższych energiach, większość kwantów gamma powstaje w wyniku zderzeń cząstek promieniowania kosmicznego z jądrami atomów w obłokach międzygwiazdowych, a zatem i Droga Mleczna jest źródłem rozproszonego promieniowania gamma. Na rozproszoną emisję Drogi Mlecznej nakłada się kilka pulsarów gamma, np. Krab, Geminga i Vela wzdłuż płaszczyzny Galaktyki po prawej stronie obrazu. O wielu źródłach poza płaszczyzną Drogi Mlecznej wiadomo, że to aktywne jądra galaktyk.


Koncepcja, tekst, układ html: K. Rochowicz





© GK