Fizyka dla każdego

Poczucie równowagi

Uzyskanie stanu trwałej równowagi wymaga pewnych zabiegów, które zmieniają położenie "naturalnego" środka ciężkości.

W przypadku ptaka dodatkowo obciążone są skrzydła, co przesuwa jego środek ciężkości w kierunku dzioba, tak że w położeniu równowagi środek ten znajduje się poniżej punktu podparcia. Podobnie rzecz się ma w przypadku misia - zakrzywiona tyczka, którą ekwilibrysta trzyma w łapach - obciążona jest kulkami. Z kolei papuga i tukan huśtają się bezpiecznie na podpórce dzięki dodatkowemu obciążeniu ogonów.

Ptak, w odróżnieniu od papugi, która jest płaska, pokazuje jeszcze jeden aspekt położenia środka ciężkości. Jego "właściwe" ułożenie dotyczy obu (a raczej trzech) kierunków. Patrząc z góry, szeroko rozłożone skrzydła ptaka tworzą z jego ogonem jakby trójkąt: środek ciężkości tego trójkąta jest w punkcie podparcia. Patrząc z boku, nisko opuszczone końce skrzydeł zapewniają, że środek ciężkości jest poniżej punktu podparcia.
Kiedy wprawiamy zabawki w ruch drgający, ruszają się one leniwie ...
Konstrukcyjna prostota tego typu zabawek umożliwia eksperymentowanie z różnym umiejscowieniem środka ciężkości, czego przykładem mogą być "księżycowa układanka", czy "kuchenny" model ptaka.

Autorzy: prof. Grzegorz Karwasz, Anna Kamińska

Współpraca: Andrzej Krzysztofowicz, Tomasz Wróblewski, Eryk Rajch.