Bawiliście się kiedyś okami tłuszczu w rosole, próbując je rozciągnąć między makaronami? Niejaki Jan Chrzciciel Perrin (Jean Baptiste) dostał za podobną zabawę Nagrodę Nobla.

O ile A. Einstein w doświadczeniu Browna policzył atomy, ale nie wierzył w możliwość ich zobaczenia, to Perrin zmierzył rozmiary cząsteczek. 

W doświadczeniu, w którym kropla kwasu oleinowego rozpuszczonego w alkoholu rozlewała się na powierzchni wody wyznaczono „wysokość” cząsteczek tego kwasu – 1,9 nm¹.

Ogólniej, J.B. Perrin otrzymał Nagrodę Nobla za swoje prace nad nieciągłą strukturą materii, w szczególności za doświadczenia nad równowagą w sedymentacji zawiesin². W swym wykładzie noblowskim [1] podaje kilka sposób na wyznaczenie liczby Avogadro:

6,8 x 10²³ z badań emulsji podobnych do gazów
6,2 x 10²³ z badań emulsji podobnych do cieczy
6,0 x 10²³ z pomiarów fluktuacji skoncentrowanych emulsji
6,4 x 10²³ z pomiarów translacyjnych ruchów Browna
6,5 x 10²⁴ z pomiarów rotacyjnych ruchów Browna

¹We know, in fact (Rayleigh, A. Marcelin, Langmuir) that water on which float globules of oleic acid, is covered between these globules with a veil of oleic acid 1.9 mµ thick.

² I to doświadczenie jest bardzo proste: do menzurki z wodą wpuszczamy parę kropli białej „emulsji” do czyszczenia zlewu w łazience. Emulsja ta to zawiesina drobin kwarcu o rozmiarach mikronowych. Po kilku godzinach obserwujemy, jak cząsteczki kwarcu powoli zaczynają osiadać na dnie menzurki.  

Zob. J. B. Perrin, Discontinuous Structure of Matter, Wykład noblowski, 11.12.1926