Trudno określić dokładny moment narodzin fizyki współczesnej. Często podaje się wykład Maxa Plancka, profesora Uniwersytetu w Berlinie, na posiedzeniu niemieckiego Towarzystwa Fizycznego w czwartek, 5 grudnia 1900 roku. Na wykładzie tym Planck starał się wyjaśnić widmo (czyli zależność natężenia światła od długości fali, czyli koloru światła) tzw. ciała doskonale czarnego. Widmo takiego „czarnego” ciała ma specyficzny rozkład – ciągły, jak kolory w tęczy przechodzące jeden w drugi. Światło słoneczne ma właśnie widmo ciągłe, przypominające świecące, rozgrzane ciało czarne: 45% jego energii przypada na zakres widzialny, 50% na dłuższe fale, tzw. promieniowanie podczerwone, a 5% na nadfiolet, zob. ryc. poniżej. 

Wiadomo od „zawsze”, że im bardziej rozgrzane ciało, tym świeci bardziej na biało. Kowale od niepamiętnych czasów tak właśnie oceniają temperaturę kutego żelaza: wiśniowy kolor to około 700ºC, jasnoczerwony to ponad 800ºC, pomarańczowy to około 1000ºC (astronomowie w analogiczny sposób oceniają temperaturę powierzchniowych warstw odległych gwiazd). Planck starał się tym obserwacjom nadać opis matematyczny, wychodząc z dwóch przesłanek: nauki o cieple (termodynamiki) i równań opisujących prawa elektromagnetyzmu, czyli praw Maxwella. Tym ostatnim wypada poświęcić dwa zdania.

Obserwacje leżące u podstaw rewolucji Plancka: a) widmo Słońca po przejściu przez atmosferę Ziemi; 40% energii przypada na podczerwień; b) kolory rozgrzanej podkowy