Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK w Toruniu


Start
Wprowadzenie

Doświadczenie Witelona

Rynna Galileusza

Doświadczenia z elektrostatyki

Doświadczenia Volty i Galvaniego
Pryzmat wodny Goethego
Wahadło Foucault’a



 Strona UMK  Strona Wydziału  Strona Instytutu  PDF  Uniwersytet A-Z    



Poczta
Jak eksperymentowano dawniej?



Pryzmat wodny Goethego


Występują: Johann Wolfgang von Goethe (JG),  Narrator(N), Uczennica(U)


N:    „Wysoko się wspinam i co dzień
Wśród górskich błądzę hal,
Na kiju sękatym się wspieram
I patrzę stamtąd w dal.

Wędruję za owiec mych stadem,
Przy nich pies, wierny stróż;
W dolinę zaszedłem ich śladem,
Jak, nawet nie wiem już.

Na łące wiosennej rwę kwiaty,
Wnet pełną naręcz mam -
I ciskam, i łamię łodygi,
Bo komu dziś je dam?...

W czas burzy, wichury i gromu
Pod drzewem tutaj tkwię.
Twe wrota zawarte na głucho
I wszystko tu jest snem.

Nad chatą rozpięty łuk tęczy
Promienie barwne śle,
Lecz ciebie już nie ma w dolinie,
Zniknęłaś jak we mgle.

Za morze, w skraj świata i dalej
Zapędził cię los twój?
Minęło, owieczki, minęło,
W sercu pozostał ból.

Przełożyła: Wanda Markowska

N:  Czy wiecie Kto napisał ten wiersz pt: „Żale pasterza”? 
Dla ułatwienia mogę Wam podpowiedzieć, że  był to - wielki poeta niemiecki epoki romantyzmu, żyjący w drugiej połowie XVIII i na początku wieku XIX w, jednocześnie wybitny  dramaturg, prozaik, filozof przyrody, i mąż stanu. Jednym słowem człowiek  wszechstronnie wykształcony, znawca wielu dziedzin wiedzy oraz sztuki.
Jak widać z tego wiersza bardzo fascynowała go przyroda.

U: Czy mógł być to Johann Wolfgang von Goethe?

N: Ależ  oczywiście!

U: Jednak nie rozumiem – jakiż to  związek mógł mieć  ten wybitny poeta z fizyką?...

N: Zainteresowanie naukami przyrodniczymi, a w szczególności optyką wzbudziła u Goethego sztuka.
Będąc ministrem górnictwa na dworze księcia weimarskiego Karola Augusta podejmuje badania w zakresie botaniki, anatomii, mineralogii, meteorologii i geologii, a także w dziedzinie optyki.
    
Zapoznaje się z osiągnięciami Newtona w tej dziedzinie i podejmuje własne badania nad zagadnieniem barwy.  Pod koniec wieku XVIII Goethe publikuje swoją pierwszą pracę z dziedziny optyki „Beyträge zur Optik” czyli „Przyczynki do optyki”.

U:  Na czym polegały eksperymenty dotyczące barw i  rozważania o barwie Goethego? Czy mogę się tego dowiedzieć?...

N: Tak się dobrze składa, że na dzisiejsze spotkanie zaprosiliśmy samego Mistrza Goethego, którego poprosimy o krótkie wyjaśnienia…

JG: Dzień dobry! Cieszę się, że zainteresowałaś się nie tylko teorią rozszczepienia światła Newtona, ale również moimi  poglądami na temat światła i barw. Otóż uważam, że eksperymenty z rozszczepieniem światła Newtona są sztuczne i skomplikowane i dlatego współpracując  z wieloma wybitnymi fizykami niemieckimi tamtego okresu, m.in. z Ritterem i z Seebeckiem, badałem przy pomocy specjalnie wykonanego „ręcznego pryzmatu” o wydłużonym kształcie odwzorowanie barwne czarnych równoległych linii tła i na  tej podstawie opracowałem własną tablicę barw.
    
Skonstruowałem też duży pryzmat wodny, który doskonale nadaje się do badania warunków powstawania barw i pseudo-barw na krawędziach widma światła. Według mnie: „Barwa jest cierpieniem światła”. Barwa powstaje na skutek konfliktu między światłem a ciemnością …

U: To może powtórzmy te piękne Pańskie doświadczenia….

JG: Spójrz przez skonstruowany przeze mnie pryzmat wodny na planszę, którą namalowałem przed chwilą. Co widzisz?

 
U: Na granicy białych i czarnych pól widzę barwne linie, ale nie wiem skąd się one biorą…

JG: To przecież bardzo proste! Na styku światłości i ciemności toczy się nieustanna walka i w „cierpieniu rodzi się barwa”.

U:  Ależ to romantyczne!!!

N: No cóż, jak powiedział sam Goethe: „Błądzi człowiek, póki dąży…”. Tak więc okazało się że teoria barw Goethego, aczkolwiek romantyczna nie wytrzymała próby czasu. Aktualnie uważamy za słuszną korpuskularno-falową teorie światła, ale o tym dowiecie się w odpowiednim czasie.