„Promieniowanie, a żywność”

 

 

  Zanim żywność trafi na nasze stoły musi być zbadana, przetestowana, przetransportowana… Wszystko to zajmuje sporo czasu, a zanim zostanie kupiona leży w sklepie czasami „ładnych” kilka tygodni. Przez ten cały okres może zmienić swoje właściwości fizyczne, smak, kolor. Jednym słowem może się „zepsuć”. Aby temu zapobiec wymyślono różne sposoby utrwalaniażywności. Jednym z nich jest jej napromienianie.

  Sama idea udoskonalenia natury powstała niewiele ponad sto lat temu, jednak stosunkowo niedawno weszła w życie. Początkowo zaledwie w paru krajach radiacyjnie utrwalano głównie przyprawy. Obecnie niemal na całym świecie, w ten sposób utrwala się praktycznie wszystkie artykuły spożywcze. Należy koniecznie dodać, iż żywność utrwalana tą metodą jest zupełnie zdrowa (tzn. nie jest  rakotwórcza, mutagenna ani toksyczna).

 

 

 

PRODUKTY	EFEKT  NAPROMIENIANIA
ziemniaki cebula czosnek	hamowanie kiełkowania
zboża warzywa owoce ryby	zwalczanie pasożytów i szkodników
ryby truskawki	przedłużanie okresu przechowywania
mięso drób	niszczenie mikroorganizmów powodujących psucie się żywności
winogrona odwodnione warzywa	polepszanie właściwości żywności
przyprawy	przedłużanie okresu przechowywania

 

 

Do radiacyjnego utrwalania żywności wykorzystuje się promieniowanie jonizujące. Niestety głównie w owocach, warzywach, ale także w innych rodzajach żywności poddanej jego działaniu zmniejsza się średnio o 40% zawartość witamin A, B_1,C i E. Aby zmniejszyć te straty zmienia się warunki napromieniana (próżnia, niska temperatura). Jednostką dawki pochłoniętej jest Gy (Grej). Stosując różne dawki osiąga się różne skutki:

 

DAWKA	CEL	PRODUKT
do 1 kGy	opóźnienie kiełkowania, dojrzewania	Ziemniaki, cebula, czosnek
do 10 kGy	wydłużenie trwałości	ryby, owoce
do 50 kGy	sterylizacja	mięso

 

 

  W Polsce radiacyjnie utrwala się: ziemniaki, cebulę, czosnek, pieczarki, przyprawy, suszone warzywa.

  Niestety napromienianie wcale nie jest tanie, to też na razie tylko w największych miastach możemy spotkać wyżej wymienione produkty.

  Z ciekawości wybrałem się „na wycieczkę” po supermarketach i okazało się, że mało kto wogóle słyszał o napromieniowanej żywności. Jedna z ekspedientek, wręcz z oburzeniem odpowiedziała, że „u nich” jest tylko zdrowa żywność. Świadczy to o tym jak ludność jest niedoinformowana. Spośród wszystkich napotkanych mi pracowników sklepowych zaledwie ok. 5% orientowało się w temacie, jednak żaden z nich nie był w stanie przedstawić konkretnego produktu. Wpływ na takie wyniki ma na pewno lokalizacja miejscowości, w której mieszkam. W Polsce żywność utrwala się radiacyjnie we Włochach koło Warszawy , w związku z tym, w stolicy o wiele łatwiej jest napotkać napromieniowane produkty. Nie zmienia to jednak faktu, że w Polsce radiacyjne utrwalanie żywności nie jest rozpowszechnione.

 

  Co jeszcze warto wiedzieć?

- Konsument ma prawo wiedzieć czy spożywa napromieniowany produkt, więc na opakowaniu musi znajdować się odpowiednia informacja. Specjalnego znaku nie wymagają artykuły, do których jedynie dodano napromieniowane przyprawy (np. wędliny)

- Istnieją metody pozwalające ocenić, czy żywność jest utrwalona radiacyjnie. To wojna wytoczona producentom, którzy chcą coś ukryć. A niepotrzebnie…

- Stosowane rodzaje, dawki i energie napromieniania wykluczają możliwość „wyprodukowania promieniotwórczej żywności”.

- Żywność konserwowana radiacyjnie może być napromieniana w trwałym opakowaniu co eliminuje możliwość jej wtórnego skażenia.

 

  Oprócz promieniowania jonizującego do konserwacji stosuje się także promieniowanie nadfioletowe, które ma właściwości bakteriobójcze. Jak łatwo się domyślić jest ono wykorzystywane do dezynfekcji (zakres długości fal- zakres daleki 150-280 nm.).

 

  Naturalnie są także inne metody ochrony żywności przed „psuciem”-suszenie, zamrażanie, próżniowe opakowania, itp. Może się wydawać iż metoda radiacyjna jest o wiele bardziej kosztowna. Otóż sama budowa obiektu radiacyjnego jest bardzo droga. Jednak na większą skalę napromienianie jest naprawdę opłacalne. Koszt budowy może się szybko zwrócić jeśli

źródło promienowania jest maksymalnie wykorzystane, tzn., że oprócz zywności napromieniowuje się w nim także inne produkty (np. sprzęt medyczny, kosmetyki).

  Koszt napromieniana kiligrama owoców wynosi zaledwie około 10 groszy.

  Radiacyjne utrwalanie żywności może mieć niezwykle ważne znaczenie dla krajów trzeciego świata. Eliminuje ono straty pożywienia dostarczanego do stref głodu.

 

 

 

            Źródła:

 

Publikacje Departamentu Szkolenia i Informacji Społecznej Państwowej Agencji Atomistyki,

wiadomości uzyskane z internetu.