Mikroskop to jeden z najważniejszych wynalazków wszechczasów. Przed jego skonstruowaniem nasze wyobrażenie o świecie ograniczało się do tego, co można było zobaczyć gołym okiem lub za pomocą prostych soczewek skupiających. Mikroskop otworzył przed ludzkim wzrokiem zupełnie nową rzeczywistość.
Czy do zademonstrowania budowy i zasady działania mikroskopu potrzebne są duże pieniądze?
Spróbuj zbudować mikroskop tanim kosztem, do tego potrzebna jest lupa oraz mała szklana kulka. Trzymaj kulkę tuż nad obserwowanym przedmiotem, w odległości około 20 cm od kulki umieść lupę. Poprzez zbudowany układ optyczny obserwuj powiększony obraz.
"Prawdziwy" mikroskop, jak i ten zabawkowy, zbudowany jest z tubusu zawierającego na swoich końcach okular i obiektyw (dwie soczewki skupiające).
Obiektyw zbiera światło wychodzące (lub odbite) z przedmiotu i tworzy jego powiększony obraz (rzeczywisty), natomiast okular, przy oku, dodatkowo powiększa ten obraz.
Pierwsze mikroskopy były budowane z soczewek grubych, szklanych kul. Ich konstruktor, Anton van Leeuwenhoek przeszedł do historii jako twórca mikrobiologii, zupełnie przez przypadek. Handlował suknem i przyprawami, i któregoś dnia postanowił sprawdzić, dlaczego pieprz piecze. Podejrzewał, że nasionka mają małe haczyki, którymi przyczepiają się do języka. Rozgniótł więc trochę nasion pieprzu i zalał wodą, aby namiękły. Był jednak zajęty sprawami zawodowymi, więc obejrzał pieprz dopiero po paru dniach: roiło się w nich od mikrobów.
Rysunek obok przedstawia schematyczny bieg promieni w mikroskopie. Obraz oglądany w okularze jest obrazem pozornym i silnie powiększonym. Powiększenie kątowe mikroskopu optycznego wyraża się wzorem:
w = (x × D)/(fob × fok),
gdzie x - długość rury tubusu, D - odległość dobrego widzenia (250 mm), fob i fok odpowiednio: ogniskowa obiektywu i okularu. Przy znanych oddzielnie powiększeniach okularu i obiektywu powiększenie mikroskopu optycznego jest iloczynem tych powiększeń. W praktyce stosuje się powiększenia od kilkudziesięciu do ponad tysiąckrotnych.
