Galvani - odkrywca EKG

W polemice między Voltą a Galvanim na temat przyczyny kurczenia się mięśni żaby, czy kontakt z różnymi metalami czy "elektryczność zwierzęca" wydaje się że rację miał Volta. Udowodnił to budując nieorganiczne Ľródło prądu, w postaci stosu monet. Jednakże i Galvani dokonał odkrycia niebanalnego - bez niego nie byłoby EKG.

Foto. 1 Wykres elektrokardiograficzny

Doświadczenia nad elektrycznością "zwierzęcą" były w modzie, po tym Andreas Cunaeus, adwokat odwiedzający laboratorium fizyki na Uniwersytecie w Leidzie, w 1745 roku nieopatrznie, trzymając jedną ręką z zewnątrz butelkę z wodą podłączoną do maszyny elektrostatycznej (do środka butelki), drugą ręką dotknął samej maszyny. W liście do Akademii Nauk pisał: "Chciałbym poinformować was o nowym, strasznym doświadczeniu, którego nie radzę wykonywać na sobie samym".

Doświadczenia Galvaniego dotyczyły zarówno żab jak i ryb elektrycznych i miały charakter publicznych pokazów: z żab preparował dolne nogi wraz z nerwami kręgosłupa, które następnie podłączał do maszyny elektrostatycznej. Pewnego razu, nieudolny asystent, przypadkowo dotknął nerwów skalpelem, co wywołało skurcz mięśni. Volta, z opisu Galvaniego zauważył, że skurcz był gwałtowniejszy, jeśli w kręgosłupie spreparowanych żab umieszczano haczyki z miedzi a same mięśnie umieszczano na siatce z żelaza - kiedy haczyki dotykały żelaza obserwowano skurcz.

Tu drogi Volty i Galvaniego się rozchodzą: Volta uważał, że przyczyną kurczenia się jest kontakt między dwoma metalami, Galvani, że "płyn elektryczny" znajdujący się w nerwach. Na potwierdzenie swej tezy, pokazywał kurczenie się mięśni w (świeżo spreparowanych żabach), jeśli koniec nerwu dotykał uda.

Dziś wiemy, że obaj mieli rację: dwa metale wytwarzają napięcie rzędu jednego volta; nerwy przewodzą napięcia znacznie słabsze, rzędu miliwoltów. Jak u Volty, również w nerwach, za przepływ prądu odpowiedzialne są jony metali - sodu i potasu. Z miedzi, żelaza i śliny powstała pierwsza bateria Volty, a słabe napięcia wytwarzane w organizmie np. przez kurczące się mięśnie serca otworzyły nowe gałęzie medycyny, jak elektrokardiografia (5-10 mV) czy wreszcie elektroencefalografia (napięcia rzędu 50 mV).