Ustaw radiometr przy lampce lub wystaw na słoneczne światło - wiatraczek rozkręci się niczym młyn na wietrze^*!

Młynek Crooksa (radiometr) składa się ze szklanej bańki wypełnionej gazem pod niskim ciśnieniem, zaopatrzonej w obracający się swobodnie pierścień z płytkami, których powierzchnie są z jednej strony czarne z drugiej zaś - białe. Jeśli oświetlimy bańkę, pierścień zacznie się obracać.

Po włączeniu wąskostrumieniowego źródła światła i skierowaniu go na bańkę, światło odbija się od białych powierzchni płytek, podczas gdy czarne pochłaniają je. Tym sposobem temperatura czarnych stron płytek wzrasta w stosunku do stron białych. Z kinetycznej teorii gazów wiemy, że średnia energia kinetyczna cząsteczki wzrasta wraz ze wzrostem temperatury: kiedy molekuły gazu uderzają w powierzchnie czarne, odbijają się z większą prędkością, niż uderzając w powierzchnie białe.

Posługując się pojęciem siły możemy powiedzieć, że cząsteczki zderzając się z białą stroną płytki doznają mniejszego popędu niż te, które uderzają w stronę czarną. Zgodnie z zasadą reakcji pęd przekazany przez cząsteczki gazu białym stronom płytek jest mniejszy niż przekazany stronom czarnym.

^*Ciekawostka

Nawet doświadczeni fizycy mogą być skłonni uważać, że obracanie się pierścienia z płytkami spowodowane jest ciśnieniem światła (które rzeczywiście istnieje). W takim jednak wypadku, z bardziej wnikliwej analizy eksperymentu powinno wyniknąć, iż pierścień powinien obracać się w przeciwną stronę, niż jest to obserwowane w tym wypadku.

KS16