Osmoza jest to dyfuzja substancji przez przegrodę półprzepuszczalną, rozdzielającą dwa roztwory o różnych stężeniach. W przypadku gdy dyfuzja wsteczna cząsteczek rozpuszczalnika nie jest możliwa, to wywierane wtedy jest dodatkowe ciśnienie osmotyczne na błonę półprzepuszczalną.
Do demonstracji zjawiska osmozy i ciśnienia osmotycznego wystarczy szklanka wypełniona wodą i rurka szklana, zamknięta z jednej strony błoną półprzepuszczalną do której wlewamy (do pewnego poziomu) roztwór wody z cukrem. Następnie umieszcza się rurkę w szklance z wodą, tak by w chwili początkowej poziomy wody w szklance i roztworu w rurce były na jednakowej wysokości. Po pewnym czasie, widać że poziom cieczy wskutek osmozy zaczyna się podnosić (czas ten jest dosyć długi, czas osiągania stanu równowagowego może wynosić kilkadziesiąt godzin).