Reakcja syntezy (promieniotwórczość)
Reakcja syntezy odbywa się także w bombach następujących typów : – o ładunku dwufazowym (zwana bombą wodorową, bombą H, bombą neutronową lub bombą termojądrową) – o ładunku trójfazowym (zwana bombą kombinowaną, wodorowo–uranową lub termojądrową wielkiej mocy) Dokładny opis różnych typów bomb znajduje się w [8]. Fazą inicjującą zajście syntezy jest rozszczepienie materiału radioaktywnego–uranu wzbogaconego w pluton. Reakcja rozszczepiania polega na rozpadzie jądra atomowego w wyniku wychwytu neutronu na dwa nietrwałe jądra potomne. Doprowadza się do łańcuchowej ("samonapędzającej") reakcji niekontrolowanej. Pluton i uran rozszczepiane są po pochłonięciu dodatkowych neutronów, a przy rozszczepieniu emitują neutrony. Kiedy w pewnej masie materiału rozszczepialnego reakcja rozszczepienia zaczyna zachodzić łańcuchowo (liczba neutronów emitowanych i pochłanianych jest zrównoważona), mówi się o tzw. masie krytycznej. Przekroczenie tej masy – wartości progowej (tzw. masa nadkrytyczna) wywołuje wybuchową reakcję łańcuchową. Która, powoduje powstanie warunków ekstremalnie wysokich temperatur (kilkadziesiąt milionów Kelwinów) i ciśnień. Takie warunki stwarzają możliwość przebiegu procesu o jeszcze wyższej energii – tzn. syntezy lekkich jąder. Na tym polega działanie tzw. bomby o ładunku dwufazowym – faza pierwsza dostarcza energii do zainicjowania fazy drugiej. W fazie drugiej zachodzą dwie podstawowe reakcje: –synteza deuteru i trytu w jądro helu → 2H + 3H → 4He+ n 17,4 MeV –synteza deuteru i litu w dwa jądra helu 2H + 6Li → 4He + 4He 24 MeV oraz reakcja poboczna 3H + 3H → 4He + 2n 11,3 MeV W procesach tych przebieg reakcji warunkowany jest również gęstością materiałów. Dlatego stosowanie izotopów wodoru w postaci gazowej jest ekonomicznie nieuzasadnione, zaś przeprowadzenie go w stan ciekły wymaga schłodzenia do temperatury kilkunastu Kelwinów. W związku z tym stosuje się materiał stały deuterek litu LiH. Materiał ten wypełnia wnętrze bomby, a ładunki pierwszego stopnia umieszczone są w jego wnętrzu. LiH jest źródłem zarówno deuteru jak i litu, tryt zaś uzyskiwany jest w procesie bombardowania neutronami, pochodzącymi z fazy pierwszej, atomów litu: n + 6Li → 4He + 3H Proces ten dostarcza także dodatkowej energii do przebiegu syntez. Dodatkowo materiał do syntezy jest uzupełniony o ślady trytku litu, co ułatwia rozpoczęcie reakcji. Bomba wodorowa bywa nazywana neutronową, ze względu na spore ilości tych cząstek emitowanych w czasie syntezy. Neutrony otrzymane w czasie fuzji lekkich jąder unoszą ok. 80% uzyskanej energii. Energia uzyskana w wybuchu ładunku dwufazowego może bądź oddziaływać bezpośrednio bądź zostać wykorzystana do kolejnego procesu – jest to realizowane w bombie o tzw. ładunku trójfazowym. W przypadku ładunku trójfazowego ostatnim ogniwem otrzymywania energii jest rozszczepienie naturalnie występującego izotopu uranu 238, który do rozpadu wymaga wysokoenergetycznych, tzw. prędkich neutronów.
|